การปรับปรุงคุณภาพของเครื่องประดับอัญมณี เป็นเรื่องที่ควรทำสำหรับผู้ที่ถือครองเครื่องประดับที่มีมูลค่าสูงไว้ในมือมาอย่างยาวนาน รวมไปถึงผู้ขายที่มีการรับอัญมณีมาปรับปรุง ให้กลายเป็นเครื่องประดับที่มีความสวยงาม จำเป็นจะต้องมีการผ่านกรรมวิธีการปรับปรุงคุณภาพอัญมณี เพื่อทำให้เกิดความโดดเด่น จนสามารถขายได้ราคามากขึ้น

ทำความรู้จักการปรับปรุงคุณภาพเครื่องประดับที่มีอัญมณี

สำหรับผู้ที่ซื้อขายเครื่องประดับอัญมณี หรือการซื้ออัญมณีดิบมาทำเป็นเครื่องประดับ จำเป็นอย่างมากที่จะต้องรู้ถึงวิธีการปรับปรุง เพื่อทำให้สามารถขายได้ง่ายและได้ราคามากยิ่งขึ้น โดยมีวิธีหลัก ๆ ที่ถือว่าน่าสนใจสำหรับการปรับปรุงเครื่องประดับอัญมณี ดังนี้

1.การเผาพลอย

วิธีการเผาพลอยหรือที่ถูกเรียกว่า Heat Treatment มักจะนิยมใช้กับพลอยของตระกูลคอรันดัมอย่างบุษราคัม, ไพลิน หรือทับทิม โดยจุดประสงค์สำคัญจะเป็นการไล่ตำหนิของเส้นไหม ทำให้พลอยมีความสะอาดมากขึ้น ซึ่งอุณหภูมิในการเผาจะอยู่ที่ 1,600-1,900 เซลเซียส และจะเป็นการเผาในเตาสำหรับเครื่องประดับโดยเฉพาะ เมื่อพลอยเริ่มเย็นตัวลงจะช่วยป้องกันไม่ให้เกิดการตกผลึกใหม่ของเส้นไหมที่อยู่ภายในพลอย จึงทำให้เกิดความใสสะอาด ขายได้ราคา เพิ่มสีสันให้เข้มมากขึ้น แต่ทั้งนี้ผู้รับเผาจะต้องมีความรู้และมีประสบการณ์พอสมควร เพราะอุณหภูมิและบรรยากาศที่อยู่ภายในเตาเผา จะมีส่วนสำคัญที่ทำให้พลอยถูกเผาออกมาแล้วจะมีคุณภาพมากแค่ไหนอีกด้วย

2.การเคลือบสีพลอย

การเคลือบสีพลอยหรือการ Diffusion จะเหมาะสำหรับการใช้ในพลอยตระกูลคอรันดัม อย่างแซฟไฟร์และทับทิม โดยให้นำผงธาตุสีเผาไปพร้อมกับตัวพลอยจากความร้อนสูง ธาตุเหล่านี้จะแทรกซึมเข้าสู่เนื้อพลอยและเคลือบสีเป็นชั้นบาง ๆ ประมาณ 0.10 มิลลิเมตรขึ้นไป และกระจายไปทั่วพื้นผิวของพลอย จึงเกิดเป็นสีสันที่ผู้เคลือบต้องการ แต่ทั้งนี้จะต้องมีการเจียระไนมาแล้วเท่านั้น เพราะถ้านำพลอยที่มีการเคลือบพื้นผิวไปเจียระไนภายหลัง จะทำให้สีที่ถูกเคลือบหายไปทั้งหมด ซึ่งวิธีการนี้จะช่วยทำให้สีของพลอยเข้มขึ้นกว่าปกติ

3.การย้อมสี

สำหรับการย้อมสี เหมาะสำหรับพลอยที่มีตำหนิ เป็นรอยแตกร้าวต่าง ๆ จะทำให้สีซึมเข้าสู่รอยแตกได้ง่ายขึ้น เหมาะกับการใช้ในเครื่องประดับที่เป็นหยก ทับทิม และลาพิสลาซูลี แต่ส่วนใหญ่แล้วการย้อมสีจะได้รับความนิยมในการแก้ไขปัญหาร่องรอยการแตกของอัญมณีที่อยู่บนเครื่องประดับ แต่ก็มีไม่น้อยที่นำไปใช้แบบผิดวัตถุประสงค์ คือ การย้อมเพื่อนำไปโก่งราคา จุดนี้สามารถทดสอบด้วยการนำสำลีชุบแอลกอฮอล์ หรือชุบอะซีโตนเช็ดทางด้านหลังของพลอย จะปรากฏให้เห็นเป็นสีที่ติดสำลีออกมาอย่างชัดเจน

4.การแช่น้ำมัน

วิธีการแช่น้ำมันจะเป็นการปรับปรุงคุณภาพของเครื่องประดับมรกต เพราะถือเป็นหนึ่งในประเภทพลอยที่มีรอยแตกและรอยร้าวค่อนข้างมาก ดังนั้นจึงต้องนำไปแช่น้ำมัน เพื่อให้มีคุณภาพมากขึ้น น้ำมันที่ใช้จะแทรกเข้าไปสู่รอยแตกกับรอยร้าวต่าง ๆ แล้วจะช่วยปิดบังไม่ให้รอยนี้เด่นชัดมากขึ้น จึงทำให้การสวมใส่เครื่องประดับโดดเด่นกว่าเดิม

5.การอุด

วิธีการอุดหรือ Surface Repair เป็นการใช้ซิก้าเจลป้ายและอุดตามบริเวณต่าง ๆ ของพลอยที่เกิดรอยร้าวหรือรอยแตก  เมื่อทำการป้ายเจลแล้วจะนำไปเผาต่อ ซิลิก้าเนื้อเจลจะเปลี่ยนกลายเป็นแก้วที่เข้าไปปกปิดหลุมหรือรอยแตกได้ดี ถ้าใช้กล้องจุลทรรศน์ตรวจสอบ จึงจะมองเห็นว่าบริเวณพื้นผิวของพลอยมีการอุด เพื่อให้เชื่อมต่อกันและมีจุดสังเกตสำคัญ คือ จะมีฟองอากาศอยู่ในบริเวณที่อุดมากพอสมควร

6.การเคลือบด้วยขี้ผึ้ง

วิธีการเคลือบพลอยจากขี้ผึ้งหรือพลาสติก จะเป็นอีกหนึ่งวิธีปกปิดผิวที่ไม่เรียบเนียน จึงจำเป็นต้องใช้ขี้ผึ้งคุณภาพในการเคลือบพื้นผิวพลอยไว้ แต่ในปัจจุบันมีการพัฒนาใช้พลาสติกเนื้อคุณภาพแบบบาง ช่วยในการเคลือบให้เกิดพื้นผิวที่มีความเรียบและสีที่เด่นมากขึ้น เหมาะสำหรับการใช้ปรับปรุงลาพิสลาซูลี เทอร์ควอยส์ และหยก ส่วนการตรวจสอบเครื่องประดับที่มีการเคลือบขี้ผึ้งหรือพลาสติก จะทำได้ง่าย ๆ เพียงแค่ใช้เข็มที่มีความร้อนจี้ลงที่อัญมณี ถ้ามีกลิ่นของขี้ผึ้งหรือกลิ่นพลาสติกลอยขึ้นมา จะรู้ได้ทันทีว่าเป็นการเคลือบเพื่อปกปิดผิวนั่นเอง

7.การฉาบสี

การฉาบสีหรือการ Foilback คือ การนำโลหะสีฉาบไปทางด้านหลังของพลอย เพื่อทำให้ทั้งสีและประกายในเนื้อพลอยสว่างออกมาอย่างเด่นชัดทันที เมื่อกระทบกับแสงไฟหรือแสงแดด นอกจากนี้ยังอาจใช้เป็นแก้วแบบฉาบสีที่กำลังได้รับความนิยมอย่างมาก จะช่วยทำให้การส่องแสงสว่างของพลอยมีความเด่นมากกว่าเดิม

ไม่ว่าเครื่องประดับของคุณจะเป็นรูปแบบใดก็ตาม ถ้ามีการใช้อัญมณีเสริมทำให้เกิดเป็นสีสันที่โดดเด่นมากขึ้น ย่อมต้องมีการปรับปรุงคุณภาพ เพื่อทำให้ทั้งสีและเม็ดพลอยมีความแข็งแรงทนทาน อยู่ได้ยาวนาน พร้อมส่องประกายในทุก ๆ ครั้งที่คุณสวมใส่ออกงานอีกด้วย